Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang trên bờ vực phá sản

Đại dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp Việt Nam, tạo cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài nắm quyền sở hữu các công ty trong nước.

Nguy cơ phá sản

Sau hơn 3 tháng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, nhiều doanh nghiệp Việt Nam hiện đang trong tình trạng nửa chết nửa tỉnh, một số trong đó phải ngừng hoạt động hoặc đang trên bờ vực phá sản.

Một trong những khó khăn lớn nhất mà các doanh nghiệp đang phải đối mặt là thiếu vốn, đặc biệt là vốn lưu động. Hơn 45% doanh nghiệp đang thiếu vốn cho hoạt động sản xuất và kinh doanh. Đáng chú ý, đã có nhiều thỏa thuận sáp nhập và mua lại (M & A). Rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã tận dụng dịch bệnh để thâu tóm nhiều doanh nghiệp Việt Nam dưới hình thức góp vốn và mua cổ phần. Thay vì dành nhiều thời gian và nguồn lực để đăng ký vốn đầu tư trực tiếp mới, phương pháp này giúp các doanh nghiệp nước ngoài thâm nhập thị trường Việt Nam nhanh hơn và dễ dàng hơn.

Theo thống kê của Cơ quan Đầu tư nước ngoài (Bộ KH & ĐT), trong bốn tháng đầu năm, tổng vốn mới đăng ký và bổ sung, cũng như góp vốn và mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt 12,33 tỷ USD, tương đương 84,5% trong cùng kỳ năm 2019.

Mặc dù vốn mới đăng ký và điều chỉnh tăng so với cùng kỳ, vốn góp và mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài giảm mạnh, làm giảm tổng vốn đầu tư. Cụ thể, các doanh nghiệp nước ngoài đã chi 2,5 tỷ USD đầu tư vào Việt Nam thông qua góp vốn và mua cổ phần tại các doanh nghiệp trong nước trong tháng đầu năm 2020, tương đương chỉ 34,7% trong cùng kỳ năm 2019.

Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc là ba quốc gia có tỷ lệ mua cổ phần và góp vốn vào các doanh nghiệp Việt Nam tăng 40%. Về giá trị thỏa thuận, Nhật Bản đứng đầu với 743 triệu USD, tiếp theo là Hàn Quốc (356 triệu USD), Singapore (333 triệu USD) và Trung Quốc (230 triệu USD), v.v.

Đình chỉ sáp nhập và mua lại

Các ngành mà các nhà đầu tư nước ngoài chú ý là thực sự tiềm năng, bao gồm các ngành công nghiệp chế biến và sản xuất với 822 giao dịch, trị giá hơn 1 tỷ USD; Bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô và xe máy với hơn 1.000 giao dịch, trị giá hơn 500 triệu USD, v.v.

Ông Đỗ Nhất Hoàng – Giám đốc Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho rằng đại dịch Covid-19 là một cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài mua lại các doanh nghiệp “dễ bị tổn thương”. Không chỉ Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới cũng lo lắng rằng các nhà đầu tư nước ngoài có thể tận dụng lợi thế của cổ phiếu và thị trường không ổn định để có được các doanh nghiệp chủ chốt với giá thấp.

Tuy nhiên, ông Hoàng tin rằng việc góp vốn và mua cổ phần ở các doanh nghiệp trung bình nên được phép diễn ra một cách tự nhiên, nhưng với các doanh nghiệp hoạt động trong các ngành công nghiệp cốt lõi và chiến lược, có tác động rất lớn đến xã hội, điều này cần kiểm soát.

Theo Trưởng phòng Kế hoạch và Đầu tư – Nguyễn Chí Dũng, sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng không thể được giải quyết ngay lập tức, điều này sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến nhiều doanh nghiệp. Sẽ có ngày càng nhiều thương vụ M & A trong thời gian tới, dẫn đến rủi ro các doanh nghiệp tiềm năng của Việt Nam có thể bị mua lại với giá rẻ.

Trước tình hình đó, để bảo vệ các doanh nghiệp trong nước, Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc đã làm đơn kiến nghị lên Thủ tướng. Theo đó, ông Lộc đề xuất kế hoạch tạm thời ngừng hoạt động sáp nhập và mua lại trong thời kỳ dịch bệnh bùng phát nhằm hạn chế các doanh nghiệp nước ngoài mua lại doanh nghiệp Việt Nam.

Một số nhà kinh tế nói rằng trong bối cảnh hội nhập và mở cửa, việc các nhà đầu tư trong nước mời các nhà đầu tư mua cổ phiếu là điều bình thường, nhưng nếu lời đề nghị quá hào phóng, rất có thể doanh nghiệp sẽ bị mua lại. Việc lựa chọn các ngành công nghiệp kêu gọi đầu tư phải đi kèm với các quy định về tỷ lệ đầu tư của các doanh nghiệp FDI để có sự kiểm soát hợp lý đối với tỷ lệ, có thể được điều chỉnh theo cung và cầu của thị trường.

Chính phủ cần có chính sách và kế hoạch để thu hút đầu tư. Các ngành có thể gây ra rủi ro chính trị, kinh tế và xã hội cần phải được kiểm soát. Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam nên tập trung vào thu hút đầu tư nước ngoài, và chủ động bảo vệ các doanh nghiệp trong nước và tránh các doanh nghiệp bị thôn tính một cách vô lý. Mặt khác, nên tạo điều kiện cho một số tập đoàn và doanh nghiệp lớn của Việt Nam tập hợp và mua lại các doanh nghiệp nước ngoài trong các lĩnh vực công nghệ cao và giá trị gia tăng cao.

Nguồn: VOV